کنتاکتور گانز
یک کنتاکتور با مداری کنترل میشود که سطح قدرت خیلی کمتری از مدار مورد کلیدزنی دارد. برخلاف یک مدارشکن قدرت یک کنتاکتور برای قطع یک جریان اتصال کوتاه استفاده نمیشود.
کنتاکتورها در گستره و اندازههای مختلفی موجودند. از کنتاکتورهای کوچک با ولتاژ ۲۴V DC که به سادگی در یک دست جا میگیرند و توانایی قطع تنها ۱ آمپر را دارند، گرفته تا کنتاکتورهای با پهنا (یا درازای) ۱ متر (یارد) با ولتاژهای چند کیلوولت و آمپراژ چند هزار آمپر.
کنتاکتورها برای کنترل بارهای مختلف الکتریکی اعم از الکتروموتورها، بانکهای خازنی، مدارات روشنایی، گرمکنهای الکتریکی و سایر تجهیزات الکتریکی استفاده میشوند.
کنتاکتور از چهار بخش اصلی تیغه، بوبین، محفظه(Frame) عایقی و رله حرارتی تشکیل شده است که در ایران شرکت پارس فانال تنها تولیدکننده کنتاکتور محسوب می شود.
تیغههای هر کنتاکتور به دو بخش تقسیم میشود. تیغههای قدرت و تیغههای فرمان. وظیفهٔ اصلی تیغههای قدرت هدایت جریان اکتریکی پس از هر بار تحریک شدن بوبین از خود است. تیغههای فرمان نیز همانطور که از نامشان مشخص است برای استفاده در مدار فرمان به کار میرود. تیغههای فرمان به دو صورت نرمالی باز و نرمالی بسته بر روی بدنه کنتاکتور تعبیه شدهاند. این تیغهها پس از هر بار تحریک شدن بوبین تغییر وضعیت داده و به حالت عکس تغییر وضعیت میدهند.
بوبین یک هسته مغناطیسی سیم پیچی شده است که نیروی لازم را برای اتصال فیزیکی کنتاکتهای هادی الکتریسته فراهم میسازد
این بخش، برای ایزوله کردن بخشهای هادی و خطرناک کنتاکتور و حفظ جان کسانی که با کنتاکتور سر و کار دارند، به کار میرود. جنس محفظه معمولاً از مواد عایق الکتریسیته مانند Bakelite، Nylon ۶ و پلاستیکهای سفت شونده در برابر حرارت است.
تیغههای کمکی، تیغههای فرمان (آمپر پایین) نرمالی باز و نرمالی بسته میباشند که بالای بدنه کنتاکتور و یا در بعضی از مدلهای آن در کنار بدنه کنتاکتور نصب میشوند و بدین ترتیب با هر بار تحریک شدن بوبین کنتاکتور، این تیغهها تغییر وضعیت میدهند.
معمولاً برای حفاظت از بارهایی که به کنتاکتور بسته میشود از رله حرارتی یا بی متال استفاده میشود. این نوع رلهها در برخی از انواع کنتاکتور بر روی بدنه تعبیه شدهاند و در انواع دیگر به صورت اختیاری بر روی کنتاکتور بسته میشوند. اگر بار بسته شده به کنتاکتور جریانی بیش از حد مجاز از شبکه بکشد یا ولتاژ ورودی بجای سه فاز دو فاز بشودرله حرارتی عمل میکند و از صدمه زدن به بار الکتریکی جلوگیری مینماید.